عناصر مورد نیاز گیاهان و طبقه بندی آنها

عناصر مورد نیاز گیاهان و طبقه بندی آنها

گیاهان برای رشد طبیعی و تکمیل چرخه زندگی خود به ۱۷ عنصر احتیاج دارند. که این عناصر شامل نیتروژن ، فسفر ، پتاسیم ، کلسیم ، منیزیم ، گوگرد ، بور ، کلر ، آهن ، منگنز ، روی ، مس ، مولیبدن، نیکل و سه عنصر غیر معدنی کربن، هیدروژن و اکسیژن نیاز دارند.

این عناصر را میتوان بیشتر بر اساس غلظت های نسبی که معمولاً در بافت های گیاهی یافت می شود ، به دو بخش  کلان (ماکرو) یا ریز مغذی ها (میکرو) تقسیم کرد.

عناصر ماکرو:

عناصر ماکرو براساس نیاز گیاهان خود به دو دسته ماکرو اولیه که شامل نیتروژن ، پتاسیم و فسفر است. ودسته دوم عناصر ماکرو ثانویه شامل کلسیم ، منیزیم و گوگرد تقسیم میشوند.

عناصر میکرو:

ریز مغذی ها یا عناصر میکرو شامل کلرید ، آهن ، بور ، منگنز ، روی ، مس ، مولیبدن و نیکل هستند.

عناصر میکرو در خاک و گیاهان به مقدار بسیار کمی وجود دارد، اما نقش آنها به همان اندازه مواد مغذی اولیه (ماکرو) مهم است. کمبود یک یا چند ریز مغذی می تواند منجر به کاهش در رشد، عملکرد و کیفیت محصولات زراعی شود.

در برخی خاک ها مقدار کافی عناصر میکرو برای تأمین نیاز گیاه جهت رشد سریع و تولید مناسب وجود ندارد. بنابراین جهت جبران این کمبودها می توان از کودهای حاوی این عناصر برای رشد سریع و عملکرد مناسب به شکل محلول پاشی شاخ و برگ با آگاهی کافی از غلظت های عنصری استفاده نمود.

عناصر ماکرو:

1.نیتروژن:

نیتروژن یکی از مهم‌ترین عناصرغذایی موردنیاز گیاه و عامل کلیدی در دستیابی به عملکرد مطلوب در محصولات زراعی وباغی می‌باشد.این عنصر در گیاهان بالاترین غلظت را داشته و گلوگاه رشد بوده،زیرا بیشترین درصد اندام‌های گیاهی را تشکیل می‌دهد.نیتروژن عنصری مهم و متحرک درگیاه است و تعیین کننده رشد رویشی گیاه می‌باشد. و بدون وجود نیتروژن رشدگیاه به مقدار بسیار زیادی کاهش می‌یابد.

نقش نیتروژن در گیاه:

نیتروژن  در گیاه،در تشکیل پروتوپلاسم ،کلروفیل،اسیدنوکلئیک،ساخت ترکیبات پروتینی،اسید های آمینه و کربوهیدرات‌ها و برخی از هورمون های گیاهی نقش فعال دارد.همچنین نیتروژن در رشد رویشی،گلدهی،تشکیل میوه،میزان محصول و رسیدگی و رنگ بندی میوه دخالت دارد.

کمبود نیتروژن در گیاهان:

نیتروژن نقش مهمی در فتوسنتز ایفا می‌کند،لذا کمبود آن سبب زرد شدن برگ های پیر و درنهایت توقف رشد گیاه می‌شود همچنین برگ‌ها کوچک و ساقه‌ و شاخه لاغر می‌شوند. شاخه‌های جانبی کمی تشکیل می‌شود ودر نهایت کل گیاه زرد و رشد متوقف می‌شود در ضمن گل ها ریخته و میوهای کوچکی ایجاد می‌شود

علائم کمبود نیتروژن در گیاه شامل:

کاهش رشد ریشه ها؛ریزش برگ ها ؛کاهش قطر ساقه؛ رنگ پریدگی و سبز متمایل به زرد شدن برگ ها می‌باشد. و همچنین برگ های پایینی و مسن تر زرد میشوند

علائم کمبود نیتروژن در گیاه

سمیت نیتروژن در گیاهان:

در سمیت نیتروژن ساقه گیاه بیش از حد رشد می‌کند و گیاه کلفت می‌شود ؛برگ ها در راس گیاه پیچ خورده ؛ گل ها بزرگ می‌شوند و میوه های ضعیفی به بار می‌نشیند و درنهایت رشد گیاه محدود می‌شود. سمیت نیتروژن سبب تشدید رشد رویشی و  تیره تر شدن برگ ها می‌شود. گیاهانی که دارای نیتروژن اضافی هستند اغلب پرپشت وشکننده بوده و برگ های آنها بزرگتر از حد معمول و به رنگ سبز تیره است.همچنین زیادی نیتروژن باعث افزایش رشد علف های هرز،بدرنگ شدن میوه‌ها وآلوده شدن درختان میوه به آقات و بیماری ها می‌شود.

کودهای محتوی نیتروژن:

1. اورهCO(NH₂)₂ :

پرمصرف ترین و مهم‌ترین کود ازته مصرفی در ایران ،کود اوره هست که با نام کود سفید نیز معروف است.این کود حاوی46درصد نیتروژن می‌باشد و از ارزان‌ترین نوع کودها محسوب می‌شود.به دلیل پویایی،مصرف این کود قبل از کشت ویا در زمان‌های رشد،به صورت سرک و بعد از آن که گیاه مقداری رشد کرد در آب آبیاری توصیه می‌شود.

2.سولفات آمونیوم(NH4)2SO4) :

این کود از ترکیب آمونیاک و اسید سولفوریک به دست می‌آید.به علت اسید زایی هنگام اضافه شدن به خاک ،PH ریزوسفر را تا حدودی پایین می‌آورد. این کود یکی از کودهای مناسب برای خاک های آهکی به شمار می‌رود چون هم دارای گوگرد بوده و هم اسیدزا است.

3.نیترات آمونیوم ( NH4NO3 ):

از نیترات آمونیوم به عنوان یک منبع کودی در سطح وسیع‌تری از سولفات آمونیوم استفاده می‌شود.این کود حاوی 34درصد ازت بوده و به دلیل داشتن برخی ویژگی‌ها می‌تواند در جهت افزایش تولیدات کشاورزی در سطح وسیع مورد استفاده قرار گیرد.این کود به اندازه مساوری نیتروژن آمونیاکی و نیتراتی دارد و از نظر     اسید زایی یک کود خنثی است.این کود بسیار پویا بوده و رعایت تقسیط آن باید به مراتب بیشتر از اوره باشد.

4.اوره با پوشش گوگردی یا: scu

اوره با پوشش گوگردی یکی از انواع کودهای نیتروژنی کند رهش می‌باشد که محتوی حداقل 35درصد ازت و 10 درضد گوگرد است و مصرف آن در شالیزار های شمال کشور ضمن افزایش بازیافت کودهای ازته، آب‌های زیرزمینی را نیز از آلوده شدن به نیترات ایمن می‌سازد.

5.کودهای کامل ماکرو NPK :

از انواع دیگر کودهای نیتروژن می‌توان به انواع NPK  مانند 10-10-30 اشاره کرد که دارای 30درصد نیتروژن بوده و مناسب دوره رویشی می‌باشند همچنین برای کلیه گیاهان همراه با آب آبیاری و یا محلول پاشی قابل استفاده است.نتایج نشان داده که مصرف این نوع کودها بیشترین کاراریی را در هنگام دوران رشد و سبزینگی گیاه داشته است.

2.فسفر:

فسفریکی از مهم‌ترین عناصر مورد نیاز گیاه است که کاربرد صحیح آن بعداز نیتروژن و پتاسیم ضروری است . این عنصر در کلیه‌ی فرآیندهای بیوشیمیایی،ترکیبات انرژی زا و انتقال انرژی دخالت دارد.افزون برآن فسفر جزئی از پروتئین یاخته بوده و به عنوان بخشی از پروتئین هسته،غشای یاخته ای ،فسفولیپیدها،اسیدنوکئیک و ATP نقش ویژه دارد به طوری که در کنترل واکنش های آنزیمی وتنظیم مسیرهای متابولیکی شرکت می‌نماید در نتیجه گیاهان بدون آن نمی‌توانند به رشد خود ادامه دهند.

نقش فسفر در گیاه:

ادامه فعالیت های حیاتی گیاه به فسفر وابسته بوده و کمبود فسفر حالت بحرانی در گیاه به وجود می‌آورد.فسفر در گیاه نقش اساسی در فرآیند انتقال انرژی دارد.مهم‌ترین ترکیب فسفر در انتقال انرژی ترکیبATP   یا  (آدنوزین تری فسفات) است. در کلیه فعل و انفعالات حیاتی مربوط به تشکیل بافت‌های مختلف گیاهی که با انجام عمل فتوسنتز شروع می‌شود ابتدا ترکیبات ساده آلی تشکیل شده و در ادامهترکیبات پیچیده تری به وجود می‌آیند.انرژی این واکنش ها از طریق ATP تامین می‌گردد.

 نشانه های کمبود فسفر در گیاهان:

از اولین نشانه های کمبود فسفر کاهش رشد اندام هوایی به ویژه تعداد و اندازه برگ‌ها و توقف آن در شرایط کمبود شدید است. در شرایط کمبود فسفر گیاهان تیره‌تر از حالت معمولی آنها دیده می‌شوند؛به‌عبارت‌دیگر برگ‌های‌سبز‌پر‌رنگ یا سبز‌ مایل‌به‌ آبی و همچنین ارغوانی شدن برگ گیاه از علائم کمبود فسفر است.

نکته مهم:ازدیاد فسفر برجذب عناصری مثل آهن روی و مس تاثیر منفی دارد.

علائم کمبود فسفر
علائم کمبود فسفر

نشانه ‌های سمیت فسفر در گیاه:

جذب بیش از حد فسفر معدنی و بالا رفتن غلظت آن در بافت گیاهی باعث به هم خوردن تعادل غذایی در گیاه شده ،متابولیسم عنصر در گیاه را مختل می‌کند. ازدیاد فسفر برجذب عناصری مثل آهن روی و مس تاثیر منفی دارد. در ضمن کوتولگی در اثر زیادی مصرف کودهای فسفاتی در گیاهان مشاهده می‌شود. این نشانه ها حتی ممکن است شباهت زیادی با علائم کمبود فسفر در گیاه داشته باشد و سبب گمراهی مشاهده کننده شود.

کودهای محتوی فسفر:

1.سوپرفسفات ساده (SSP):

این کود حاوی 20 درصد پنتا اکسید فسفر و 4 درصد اسید فسفریک آزاد است.سوپرفسفات ساده به دلیل فرایند ساخت،اثر اسیدی کمی در خاک از خود به جای می‌گذارد. دانه های این کود مدت زمان بیشتری به صورت قابل حل در آب باقی می‌مانند.

2.سوپرفسفات تریپل ((TSP:

این کود حاوی46 درصد پنتا اکسید فسفر و 2 درصد اسید فسفریک آزاد و 14 درصد کلسیم است. این کود کاملا محلول در آب بوده و مصرف آن مانند فسفات آمونیوم است.

3.فسفات آمونیوم (MAP):

الف) مونوآمونیوم فسفات حاوی 12 درصد نیتروژن و 61 درصد پنتا اکسید فسفر می‌باشد.این کود محلول بوده و در سیستم آبیاری تحت فشار می‌توان از آن استفاده کرد.

ب) دی آمونیوم فسفات که حاوی 18 درصد نیتروژن  و46 درصد پنتا اکسید فسفر است و به دو صورت پودری و گرانول موجود می‌باشد.از ویژگی های این کود می‌توان به عیار بالای مواد غذایی ،تمایل کم به جذب رطوبت و کلوخه شدن و حلالیت بسیار بالا در آب اشاره کرد.

4.کود کامل ماکروNPK)):

از انواع دیگر کودهای فسفره می‌توان به انواع NPK مانند10-52-10 یا استارتر، 0-44-17 (اوره فسفات)  و       

0-52-30 (مونوپتاسیم فسفات) اشاره نمود.

5.اسیدفسفریک)  (H3PO4

محتوی 85-54 درصد پنتا اکسید فسفر است.از این کود نیز می‌توان در سیستم های آبیاری تحت فشار استفاده نمود.

3.پتاسیم:

پتاسیم جز عناصر مورد نیاز گیاه می‌باشد و از نظر فرارانی عنصری، هفتمین و از عنصر غذایی برای گیاه نیز چهارمین عنصر معدنی در لیتوسفر به حساب می‌آید.پتاسیم به طور معمول فراوان ترین عنصر در 15سانتی متری لایه سطحی خاک است.اما لزوما به این معنا نیست که پتاسیم قابل در دسترس ترین عنصر برای گیاه باشد.زیرا مقدار پتاسیم قابل دسترس برای گیاه  به میزان پتاسیم موجود در بخش قابل دسترس (محلول و تبادلی) بستگی دارد.

نقش پتاسیم در گیاه:

پتاسیم یک عنصر ضروری برای گیاه است که جذب انتخابی دارد و پتانسیل اسمزی گیاه را کنترل کرده و نقش مهمی در روابط آبی ایفا می‌کند.پتاسیم در حفظ تعادل آب،ایجاد فشار تورژسانس و باز و بسته شدن روزنه ها و در تجمع و انتقال کربوهیدرات های تولید شده نقش دارد.اثرات مثبت دیگر پتاسیم در گیاهان شامل، تنظیم روزنه برگه ها ،انتقال مواد فتوسنتزی،تعدیل تنش های محیطی و افزایش گسترش ریشه در خاک می‌باشد.

علائم کمبود پتاسیم در گیاهان:

در اثر کمبود پتاسیم زردی و سوختگی در برگ‌ها رخ می‌دهد که معمولا در برگ های پیر و در حاشیه و نوک برگ‌ها دیده می شود.گیاهانی که کمبود پتاسیم دارند معمولا از شادابی و نشاط کمتری برخوردار هستند و در شرایط کم آبی به راحتی پژمرده می‌شوند.

علامت مشخص کمبود پتاسیم در درختان میوه شامل سوختگی حاشیه برگ واز بین رفتن بافت حاشیه برگ می‌باشد.

رنگ پریدگی ؛تولید صمغ بر روی شاخه ؛تابیدن و چروکیده شدن برگ ها و ریزش زودتر از بلوغ میوه‌ها از علائم کمبود پتاسیم است.

علائم کمبود پتاسی

تأثیر پتاسیم برکمیت و کیفیت محصولات:

پتاسیم شدت فتوسنتز و سرعت انتقال مواد را به قسمت های مختلف گیاه افزایش می‌هد و از این طریق باعث بهبود کیفیت محصولات و افزایش خاصیت انبارداری آنها می‌شود. همچنین پتاسیم در مقادیر زیاد موجب کاهش اثرات منفی شوری بر رشد گیاه و میوه می‌شود

رنگ قرمز میوه ها مانند ارقامی از سیب و هلو که رنگ قرمز دارند تابع پتاسیم و نیتروژن است.

غلظت بالا پتاسیم در گیاه:

غلظت زیاد پتاسیم ابتدا باعث کمبود منیزیم شده و اگر غلظت آن خیلی زیاد شود کمبود کلسیم نیز به وجود می‌آید.

کودهای محتوی پتاسم:

1.سولفات پتاسیم (K2SO4):

از این کود لوکس می‌توان جهت تامین نیاز پتاسیمی به مقدار لازم به ویژه در محصولات زراعی نظیر توتون،سیب زمیتنی و زمین هایی که مشکل شوری دارندقبل از کشت به صورت جایگذاری استفاده کرد. کود سولفات پتاسیم حاوی 50 درصد اکسید پتاسیم بوده که به دو صورت پودری و گرانول موجود است.

2.کلرید پتاسیم (KCL):

از این کود هم می‌توان قبل از کشت محصول و هم در زمان رشد محصول به صورت سرک استفاده کرد و به علت محلول بودن می‌توان در آب آبیاری در مزارع به صورت تقسیط استفاده نمود. این کود حاوی 60 درصد اکسید پتاسیم می‌باشد.

3.نیترات پتاسیم ( KNO3):

این کود حاوی 46 درصد پتاسیم و 13-10 درصد نیتروژن است.این کود نیز مانند کودهای ازته از پویایی بالایی برخوردار است.مزیت عمده این کود در مقایسه با کلرید پتاسیم ،همراه نداشتن کلر و بالا بودن غلظت ماده غذایی آن است.

4.کود کامل ماکرو NPK :

از انواع دیگر کودهای پتاسیمی می‌توان به کودهای NPK مانند 36-12-12 ،40-10-10 ،30-5-15 و 43-3-12 اشاره نمود.به دلیل وجود پتاسیم بالا ،این کودها برای استفاده در مراحل زایشی گیاهان بسیار مناسب هستند..مصرف این کودها در مراحل قبل از برداشت محصول و رسیدن میوه علاوه بر افزایش رشد ،باعث افزایش مقاومت گیاه نسبت به تنش های محیطی ،تسریع در شکل گیری میوه و بهبود طعم و رنگ پذیری آن می‌شود.

4.کلسیم:

کلسیم نیز یکی از عناصر ضروری و پرمصرف برای گیاهان می‌باشدکه برای رشد طبیعی و تولید مثل گیاهان به مقدار زیاد ضروری است.وبه شکل Ca2+   در سیستم زیستی حضور دارد. استفاده از کلسیم می‌تواند کمک زیادی به ایجاد تعادل در مصرف نیتروژن ،فسفر و پتاسیم مصرفی داشته باشد و باعث افزایش میزان محصول در کنار افزایش کیفیت آن شود.

نقش کلسیم در گیاه:

کلسیم از مهم ترین عناصر موثر بر کیفیت میوه می‌باشد.این عنصر از اختلالت فیزیولوژیکی در بافت های گیاهی در طول دوره رشد جلوگیری می‌کند بنابراین کمبود آن عوارض فیزیولوژیکی متعددی را در گیاهان و محصولات ایجاد می‌کند.کلسیم در پایداری دیواره سلولی نقش به سزایی دارد. وهمچنین در تکامل ساختمان غشای سلولی ، رشد و توسعه ریشه و نیز فعالیت های آنزیمی دیواره سلولی ایفای نقش می‌کند.

علائم کمبود کلسیم در گیاه:

در شرایط کمبود کلسیم برگیاهان یکساله مثل ذرت در هنگام ظهور بدشکل و زرد می‌شود.ساه شدگی مغز کلم بروکلی و کلم ها،سوختگی نوک کاهو،کج شدن خیار پوسیدگی گلوگاه هندوانه،گوجه فرنگی ،فلفل دلمه‌ای، لکه تلخ در سیب و نرمک شدگی بافت گیلاس و شکافتن گیلاس و شلیل از نشانه های کمبود کلسیم در میوه‌ها و سبزی‌جات است. در درختان پسته شوری خاک باکاهش جذب کلسیم باعث بروز نشانه‌های کمبود کلسیم می‌شود.در خیار گلخانه ای کمبود کلسیم باعث توفق نقاط رشد انتهایی و سیاه شدن نوک ریشه می‌شود.

علائم کمبود کلسیم

سمیت کلسیم در گیاه:

سمیت کلسیم به ندرت اتفاق می‌افتد.سطوح بالای کلسیم می‌تواند با جذب منیزم و پتاسیم رقابت کند و باعث کمبود این عناصر شود.

کودهای محتوی کلسیم:

1.نیترات کلسیم Ca(NO3)2 :

کود نیترات کلسیم یک نوع نمک سفید رنگ بدست آمده از کلسیم است که حاوی 15 درصد ازت نیتراته و 26 درصد اکسید کلسیم می‌باشد.این کود جهت تامین کمبود نیتروژن و کلسیم مورد استفاده قرار می‌گیرد و به دلیل جذب آسان و سریع به خوبی عوارض ناشی از کمبود کلسیم را برطرف می‌کند.این کود به صورت محلول پاشی و کود آبیاری قابل استفاده است.

2.کلرید کلسیم (CaCL2) :

کود کلرید کلسیم حاوی 25 درصد کلسیم می‌باشد.از این کود برای برطرف نمودن کمبود کلسیم ،افزایش طول عمر انبارداری در محصولات باغی و گل‌های زینتی به صورت محلول پاشی استفاده می‌شود. محلول پاشی کلسیم برای کاهش بیماری‌های فیزیولوزیکی ضروری است.

3.کلات‌های کلسیم :

کود کلات کلسیم، حاوی کلسیم به فرم کلات  EDTA می‌باشد که جهت تامین سریع کلسیم مورد نیاز گیاه مورد استفاده قرار می‌گیرد .از آنجایی که فرم کلات یک  عنصر در مقایسه با فرم معمولی آن بسیار راحت تر و سریع‌تر توسط گیاه جذب می‌شود ،استفاده از کلسیم به شکل کلات می‌تواند کمک زیادی به ایجاد تعادل در مصرف ازت و فسفر و پتاسیم مصرفی داشته و باعث افزایش میزان محصول و کیفیت آن شود.

5.منیزیم:

منیزیم از لحاظ فراوانی هشتمین عنصر معدنی پوسته زمین را تشکیل می‌دهد.مقدار کل منیزیم در خاک ها بین 05/0 تا 5/0 درصد متغیر است.منیزیم برای سوخت و ساز کلسیم ،پتاسیم و ویتامینC ضروری است.

نقش منیزیم در گیاه:

معروف‌ترین نقش منیزیم ،نقش آن به عنوان  هسته کلروفیل است .نفش های دیگر منیزم شامل دخالت در فتوسنتز و تولید کربوهیدرات ها و چربی‌ها می‌باشد.مصرف منیزیم به دلیل افزایش میزان اسید آمینه و پروتئین های گیاهی و همچنین به دلیل افزایش کلروفیل ،باعث افزایش فتوسنتز و تولید و درنهایت افزایش میزان رشد و نمو در گیاه می‌شود.

علائم کمبود منیزیم در گیاه:

منیزیم در درون گیاه متحرک است و به خاطر همین تحرک، علائم کمبود آن ابتدا در برگ‌های پیر ظاهر می‌شود.این علائم شامل کم رنگ شدن و و زرد شدن نوک برگ های پیر است که به صورت میان رگبرگی به طرف پایین و رگبرگ میانی پیشرفت می‌کند.در مراحل پیشرفته تر ،تشخیص علائم  کمبود منیزیم مشکل می‌باشد.تحت شرایط کمبود شدید تمام برگ های پایینی ، بافت مرده و پیر می‌شوند و زرد شدگی میان رگبرگی به طرف برگ های جوان تر پیش می‌رود.

علائم کمبود منیزیم

علائم سمیت منیزیم در گیاه:

علائم سمیت منیزیم به ندرت در گیاهان ظاهر می‌شود.دلیل احتمالی برای نادر بودن سمیت منیزیم می‌تواند ظرفیت ذخیره سازی بیشتر منیزیم توسط واکوئل در گیاهان باشد.

کودهای محتوی منیزیم:

1.سولفات منیزیم :

کود سولفات منیزیم حاوی 16 درصد اکسید منیزیم (6/9 درصد منیزیم ) است که می‌توان قبل از کشت  به همراه سایر کودها به خاک اضافه نمود.

2.نیترات منیزیم  Mg(NO3)2:

یکی از موثر ترین ترکیبات کودی برای افزایش میزان تولید و رشد محصولات کشاورزی نیترات منیزیم است. که با افزایش اسیدآمینه و پروتئین های گیاه و منیزیم و همچنین به دلیل افزایش میزان و کارایی کلروفیل باعث افزایش غذاسازی و در نهایت رشد و نمو گیاه می‌شود.

3.کلات های منیزیم:

جهت رفع کمبود عناصر غذایی از جمله منیزیم در خاک های مختلف ،می‌توان از کلات های  مصنوعی استفاده نمود.یکی از این کلات های مصنوعی Mg-EDTA می‌باشد.

6.منگنز:

منگنز به صورت یون Mn2+ یا به شکل ترکیبات مولکولی با بعضی عامل‌های کمپلکس کننده عالی مانند  EDTA به وسیله گیاه جذب می‌شود. همچنین گیاه می‌تواند منگنز را به هر یک از این دو صورت مستقیماً از طریق برگ جذب کند.

در سیستم‌های زیستی این عنصر به طور عمده به صورت کاتیون دو، سه و چهار ظرفیتی می‌باشد منگنز دو و چهار ظرفیتی کاملاً پایدار و منگنز سه ظرفیتی ناپایدار است منگنز دو ظرفیتی شکل اصلی این عنصر در گیاهان بوده ولی به راحتی به فرم سه و چهار ظرفیتی اکسید می‌شود.

نقش منگنز در گیاهان:

منگنز در گیاه وظیفه مهمی در فرایند انتقال الکترون در فتوسنتز دارد همچنین منگنز به عنوان فعال کننده بسیاری از آنزیم‌های شرکت کننده در متابولیسم کربوهیدرات‌ها و چرخه اسید سیتریک می‌باشد منگنز به عنوان یک عامل سبب فعال شدن حدود ۳۵ آنزیم متفاوت می‌شود و در تقسیم و گسترش سلولی نقش دارد.

علائم کمبود منگنز در گیاهان

علائم کمبود معمولاً ابتدا در برگ‌های جوان ظاهر می‌شود در گیاهان پهن برگ علامت کمبود به صورت کلروز بین رگ برها است در غلات دانه ریز کمبود منگنز با ظهور نقاط قهوه‌ای رنگ بر روی حاشیه برگ‌های بالایی مشخص می‌شود. در مرکبات کلروز ناشی از کمبود منگنز به صورت رنگ سبز روشن در حاشیه برگ‌های جوان ظهور نموده و اطراف رگ برگ‌ها به رنگ سبز تیره باقی می‌ماند.

با شدیدتر شدن کمبود منگنز این نواحی سبز کمرنگ وی سطح برگ گسترش می‌یابند رنگ آنها روشن‌تر شده و لکه‌های سفید رنگی روی آنها پدید می‌آید ،در شرایط حاد این علائم در برگ‌های مسن‌تر گیاه هم دیده می‌شود.

کودهای محتوی منگنز:

1.سولفات منگنز:

رایج‌ترین کود منگنز سولفات منگنز با ۱۶ تا ۳۲ منگنز است این کود هم در خاک‌های اسیدی و هم قلیایی قابل مصرف است بهتر است از این کود قبل از کشت و یا به صورت محلول پاشی استفاده کرد با توجه به اهمیت منگنز در تامین سلامت انسان باید از این کود حداقل دو سال یک بار در محصولات باقی و زراعی استفاده کرد.

ستفاده از این کود به خصوص همراه ماده آلی و گوگرد باعث بهبود شرایط تغذیه‌ای گیاهان شده و بسیاری از نارسایی‌های تغذیه‌ای را برطرف می‌کند.

2.کلات منگنز:

کلات منگنز به فرم EDTA حاوی ۱۲ درصد منگنز است که در شرایط حاد کمبود به صورت محلول پاشی توصیه می‌شود.

7.مس:

مس به به مقدار نسبتا کم به وسیله گیاه جذب می‌شود به نحوی که سطح بحرانی مس در بخش‌های سبزینه‌ای گیاه  3تا ۵ میکروگرم در گرم ماده خشک گیاهی می‌باشد که بسته به نوع گیاه اندام و مرحله رشد گیاهی و همچنین کاربرد نیتروژن این مقدار می‌تواند بیشتر شود. مقادیر زیاد آهن و روی در محلول خاک سبب محدود شدن جذب مس توسط گیاه می‌شود که علت آن احتمالاً مربوط به رقابت برای ناقل‌های موجود بر روی ریشه می‌باشد.

نقش مس در گیاهان

مس یک عنصر انتقالی بوده و همانند آهن در واکنش‌های انتقال الکترون شرکت می‌کند مس به راحتی از حالت دو ظرفیتی به یک ظرفیتی کاهش می‌یابد نقش اصلی این عنصر در گیاه فعال کردن آنزیم واکنش‌های اکسایش کاهش می‌باشد. مس نقش کلیدی در متابولیسم کربوهیدرات‌ها و پروتئین‌ها دارد.

علائم کمبود مس در گیاهان

در ذرت علائم کمبود ابتدا  برگ‌های جوان ظاهر می‌شود اولین علائم کمبود شامل زردی بخش‌های بالایی یا برگ‌های جوان و کاهش رشد کامل سنبله‌ها مارپیچ شدن برگ‌ها و سوختگی نوک برگ می‌باشد.

در شرایط کمبود شدید مس بافت مردگی در نوک لبه‌های برگ ظاهر می‌گردد و کمبود آن موجب بروز زردی بین رگبرگ‌های گیاه، چروکیده و خمیده شدن رگبرگ‌ها می‌شود.

علائم کمبود در بغولات به صورت تغییر رنگ گیاه به سبز متمایل به خاکستری سبز آبی یا سبز زیتونی می‌باشد

از علائم کمبود مس در برگ‌های درختانی مثل: پرتقال، نارنگی، نارنج و… ‌می‌توان به خشکی و ریزش جوانه‌ها پلاسیدگی ریزش برگ‌های کوچک و انتهایی و تجمع صمغ وشیره بر روی میوه ها اشاره کرد.

علائم کمبود مس

علائم سمیت مس در گیاهان

مقادیر اضافی مس در گیاه از رشد گیاه جلوگیری کرده و به فرایندهای سلولی آسیب وارد می‌کند.

از بارزترین علائم مسمومیت این عنصر کلروز، نکروز، کاهش رشد، از دست رفتن رنگ برگ‌ها، حالت ترک خوردگی و سیاه  رنگ شدن میوه‌ها، توقف رشد ریشه ،کاهش پنجه زنی در غلات و رنگ سبز تیره برگ می‌باشد.

کودهای محتوای مس

1. سولفات مس:

رایج‌ترین کود معدنی مس دار سولفات مس یا کات کبود با حدود ۲۴ درصد مس و ۱۳ درصد گوگرد است این کود با توجه به حلالیتی که دارد در خاک‌های آهکی هم قابل استفاده است. از این کود هم قبل از کاشت و هم به صورت محلول پاشی می‌توان استفاده کرد و مصرف نواری آن بهترین روش است، چون در این کود علاوه بر مس گوگرد نیز وجود دارد بنابراین به کارگیری آن علاوه بر افزایش کمی و کیفی تولیدات زراعی و باغی غلظت مس و گوگرد را در محصولات کشاورزی افزایش می‌دهد.

2. کلات مس:

کلات مس به فرم EDTA حاوی ۱۵ درصد مس می‌باشد که مقاومت آن در خاک‌های قلیایی بالا بوده و رسوب نمی‌کند. بنابراین کاملاً محلول در آب بوده و قابل مصرف از طریق محلول پاشی و مصرف خاکی می‌باشد و برای کلیه گیاهان که کمبود مس دارند قابل استفاده است.

8.بور:

بور تنها عنصر شبه فلز مابین عناصر گروه سوم جدول تناوبی عناصر می‌باشد که ویژگی‌های آن حد واسط فلزات و غیر فلزات است و به صورت غیر یکنواخت در سطح کره زمین توزیع شده است بور به صورت گسترده‌ای در طبیعت پراکنده بوده و میانگین غلظت آن در پوسته زمین حدود ۱۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم می‌باشد.

نقش بور در گیاهان

به نظر می‌رسد که بور در رشد طولی ریشه؛ متابولیسم اسیدهای نوکلئیک؛ پروتئین‌ها کربوهیدرات‌ها ؛ساخت دیواره سلولی؛ لیگنینی شدن جوانه زنی و رشد لوله گرده؛  افزایش تحمل گیاه در برابر بیماری‌ها و سرما ؛استحکام و نحوه عملکرد غشا ایفای نقش می‌کند.

علائم کمبود بور در گیاهان

نقش بر در تغذیه گیاه کمتر از سایر عناصر معدنی شناخته شده است. بور از جمله عناصر کم مصرفی است که کمبود آن می‌تواند خسارات جبران ناپذیری را وارد کند چون رشد و تقسیمات مریستمی گلدهی و تلقیح تشکیل و رشد میوه‌ها به شدت تحت تاثیر وضعیت بور در گیاه می‌باشد.

یکی از واکنش‌های بسیار سریع گیاه به کمبود بور کاهش رشد یا توقف طویل شدن ریشه و بوته یا کوتاه شدن آن است در کمبود بور فعالیت آنزیم اکسین اکسیداز افزایش می‌یابد وDNAو RNA کاهش می‌یابد. کمبود بور سبب تغییر دیواره سلولی می‌شود قطر دیواره سلولی و نسبت مواد دیواره سلولی به کل ماده خشک نیز در بافت‌های دچار کمبود بور بالاتر است.

علائم سمیت بور در گیاهان

شاخص‌ترین علائم ظاهری سمیت بور شامل سوختگی برگ‌ها، لکه های کلروز و نکروز بوده که اغلب در حواشی و نوک برگ‌های مسن تر مشاهده شده و این علائم نشان دهنده توزیع بور در بیشتر این گونه‌ها همراه با تجمع بور در انتهای آوند چوبی می‌باشد.

گفته می‌شود فنجانی شدن برگ که یکی از علائم ظاهری اختصاصی سمیت بور در برخی گونه‌ها است به دلیل ممانعت از انبساط دیواره سلولی ایجاد می‌شود.

کودهای محتوی بور

۱.اسید بوریک

از این کود می‌توان به تمام اشکال مصرف خاکی قبل از کاشت آبیاری و محلول پاشی مصرف نمود محلول پاشی بور به همراه اوره و سولفات روی در پاییز و اوایل بهار قبل از باز شدن شکوفه‌ها بسیار با اهمیت و مهم می‌باشد. کمبود این عنصر عمدتاً در اراضی شنی و خاک‌های آبیاری شده با آب‌های شیرین با بور کم شایع است و استفاده ازا سید بوریک توصیه می‌شود.

۲.کلسیم بور

این کود حاوی عناصر کلسیم و بور می‌باشد که در رفع کمبود کلسیم و بور به طور همزمان موثر است همراه بودن بر و کلسیم در مجاورت یکدیگر موجب می‌شود که نقل و انتقال و جذب کلسیم به واسطه وجود بور که خود تسریع کننده انتقال قند از اندام سبز گیاه می‌باشد تسریع گردد.

این کود را می‌توان به طور مستقیم به خاک افزود و یا با محلول پاشی بر روی برگ درختان میوه، مرکبات ،سیفی‌جات و سایر محصولات کشاورزی مصرف کرد.

9.مولیبدن:

مولیبدن جز عناصر ضروری کم مصرف برای گیاهان است. مولیبدن یک عنصر انتقالی بوده در محیط‌ های محلول به صورت اکسی آنیون مولیبدات می‌باشد این عنصر برخلاف بیشتر عناصر کم مصرف که در خاک به صورت کاتیون هستند به صورت آنیون دو ظرفیتی مولیبداتMoO42-  جذب گیاه شده همچنین در تعداد محدودی از آنزیم‌ های گیاهی مولیبدن نقش کوفاکتور را دارد.

مولیبدن در آوندهای چوبی و آبکش پویا بوده و نیاز گیاهان به مولیبدن کمتر از سایر عناصر معدنی است.

نقش مولیبدن در گیاهان

1. مورد نیاز برای تبدیل نیترات به آمینو اسیدها

شرکت در ساختمان باکتری‌های همزیست در بقولات تثبیت ازتی 2.

3.شرکت در تبدیل فسفر به مواد آلی

علائم کمبود مولیبدن در گیاهان

علائم کمبود مولیبدن ابتدا در برگ‌های جوان‌تر به صورت نوارهای شلاقی مانند و نکروز در مریستم برگ‌ها نمایان می‌شود و با گسترش نکروز ‌ کلروپلاست برگ ها آسیب دیده و برآمدگی‌های دایره‌ای شکل در کلروپلاست ظاهر می‌شود

مشخصه کمبود مولیبدن تشکیل برگ نامنظم، کوچک شدن گل‌ها، بیماری، سوختگی گل‌ها، از بین رفتن تدریجی گل‌ها و کلروز عمومی است که شبیه به علامت کمبود نیتروژن است.

کود‌های محتوای مولیبدن

مولیبدن را می‌توان از طریق مصرف کودهای شیمیایی به خاک افزود از کودهای حاوی مولیبدن در صنعت کشاورزی می‌توان به مولیبدات سدیم و مولیبدات آمونیوم اشاره نمود مولیبدات سدیم یک منبع خوب مولیبدن است که در بازار رواج بیشتری داشته و از آن برای رفع آفت از کلم بروکلی و گل کلم ستفاده می‌شود.

10.روی:

روی یکی از عناصر کمیابی است که برای گیاهان حیاتی شناخته شده است. این عنصر کمیاب در طول فصل رشد برای رسیدن محصولات به پتانسیل کامل خود مورد نیاز است. عنصر روی یک جزء ضروری از آنزیم­های مختلف مورد نیاز برای هورمون­های رشد و بسیاری از فرآیندهای متابولیک دیگر در همه محصولات است، همچنین یک جزء کلیدی در تولید پروتئین و کلروفیل است.

نقش روی در گیاهان

عنصر روی یکی از پیش‌ ماده‌های سنتز آمینو اسیدها و پروتئین‌ها است که این پروتئین‌ها در فرایندهای مختلف به عنوان آنزیم نقش حیاتی دارند عنصر روی در تولید هورمون اکسین تولید کلروفیل حفظ یکپارچگی ساختار غشای سلولی جذب آب توسط گیاه تشکیل و باروری گل‌ها نقش دارد.

علائم کمبود روی در گیاهان:

کلروز-زرد شدن بین رگبرگ‌ها در برگ‌های جوان، ضعیف شدن جوانه‌ها که منجر به کاهش گل‌دهی و شاخه‌دهی می‌شود و همچنین ریزش میوه و ایجاد لکه‌های قهوه‌ای در برگ‌های بالا.

علائم کمبود روی

کودهای حاوی روی

1.سولفات روی

سولفات روی به دلیل حلالیت بالا در آب، درصد بالاتری از روی، سهولت در مصرف و داشتن قیمت مناسب نسبت به کلات روی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و تنها عیب آن ناپایدار بودن در پی اچ‌های قلیایی می‌باشد از سولفات روی می‌توان به صورت مصرف خاکی و یا محلول پاشی در محصولات زراعی و باغی استفاده نمود.

2.کلات روی:

استفاده از کلات روی با قابلیت جذب سریع امکان تامین و برطرف نمودن کمبود روی را در گیاهان مختلف زراعی و باغی فراهم می‌آورد و بیشتر از طریق محلول پاشی روی برگ‌ها قابل استفاده است.

از کجا کودهای باکیفیت تهیه کنیم؟

اگر به دنبال کودهای باکیفیت و متناسب با نیاز گیاهان خود هستید، آدینه کشت جاوید بهتا همراه شماست!

✔️ تنوعی گسترده از کودهای ماکرو و میکرو ✔️ مشاوره تخصصی برای انتخاب بهترین کود ✔️ ارسال سریع به سراسر کشور

📌 همین حالا از فروشگاه ما دیدن کنید و بهترین کود را برای زمین خود انتخاب کنید!
🔗 ورود به فروشگاه

درشتی و یکدستی محصول، افزایش کیفیت و رنگ گیری میوه ها تقویت رشد و تولید گل و میوه افزایش وزن می...
8% تخفیف
1,256,200
تومان
1,156,200
تومان
ترمیم ریشه های آسیب دیده مقاوم سازی در برابر انواع نماتدها و سایر پاتوژن ها بهبود رشد ریشه و است...
1% تخفیف
714,500
تومان
704,500
تومان
کاهش ریزش گل و میوه، افزایش تعداد میوه و بهبود رشد طولی میوه ها جلوگیری از تخریب اسید آمینه تریپ...
2% تخفیف
634,600
تومان
624,600
تومان

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سبد خرید
فروشگاه
لیست علاقه مندی ها
0 مورد سبد خرید
حساب من
شروع گفتگوی
سلام👋 مشاوره فروش هستم و از اینکه در حال بازدید از سایت ما هستید بسیار خوشحالیم.
ما در دپارتمان فروش آماده‌ی همراهی شما هستیم👋
درصورت وجود هر گونه سوال در روند خرید میتوانید از طریق این چت با ما در ارتباط باشید👇